نام امامان (علیهم السلام) در قرآن
۱۳۹۴/۰۴/۰۷
–
۱۳۶ بازدید
شیوه قرآن مجید در رابطه با امامان معصوم ـ به ویژه امیر مؤمنان (علیه السلام) و فرزندان آن حضرت ـ این است که عمدتا به معرفى «شخصیت» ممتاز و برجستگى هاى آنان بپردازد؛ نه معرفى «شخص» ایشان. این شیوه حکمت هاى متعددى دارد که به بعضى از آنها اشاره خواهد شد.
12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>یک. چگونگى معرفى شخصیت
11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> “Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>1ـ1.mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>«وَ
یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً»“Calibri”,”sans-serif”;mso-fareast-font-family:”Times New Roman”;mso-bidi-font-family:
“tahoma”;mso-ansi-language:EN-US;mso-fareast-language:EN-US;mso-bidi-language:
FA’>[1]“Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> “Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> “Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>1ـ2.mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>«إِنَّما
یُرِیدُ اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اهل الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ
تَطْهِیراً»12.0pt;line-height:115%;font-family:”Calibri”,”sans-serif”;mso-fareast-font-family:
“Times New Roman”;mso-bidi-font-family:”tahoma”;mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;mso-bidi-language:FA’>[2]12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>در خصوص این آیه مقالات
و کتاب12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>هاى
متعددى نگاشته شده و در اینکه شامل حضرت على (علیهmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>السلام)12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>
و فاطمه (علیهاالسلام)font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”> و حسن و حسین (علیهماالسلام)mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>
است، نزد شیعه و سنى اختلافى نیست. تنها اختلاف در شمول آن نسبت به همسران پیامبر
(صلی12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>الله12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>علیه12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>وآله)12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>
است که با ادله متعددى علماى شیعه و برخى از اهل سنت (مانند امام شافعى)، شمول آن
را نسبت به همسران پیامبر (صلیfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>اللهfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>علیهfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>وآله)font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”> رد کردهfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>اند.
“Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”>ٔ11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>شأن نزول این آیه نیز در
تفاسیر معتبر شیعه و سنى، در رابطه با حضرت على (علیهmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>السلام)12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>
است.
mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>دو. حکمت روش قرآن در
معرفى اهل بیت (علیهم“tahoma”‘ xml:lang=”FA”>السلام)font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>
font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>2ـ1. انگشت گذاشتن روى
اشخاص در مواردى، چندان نقشى در روشنگرى ندارد؛ بلکه در نهایت به نوعى پیروى
کورکورانه مى12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>کشاند.
البته این مانع نیست که در موارد بایسته، افراد نیز معرفى شوند؛ ولى اساسا معرفى
شخصیت، معرفى الگوها است و در نتیجه جامعه را به جاى گرایشmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>هاى
تعصب آمیز جاهلانه، به سمت تعقّل، ژرفfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>اندیشى و توجّه به ملاکmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>ها،
فضایل و امتیازات واقعى سوق مىfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>دهد.
font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>براى شناخت درست این
موضوع باید شرایط و ویژگىfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>هاى جامعه اسلامى زمان نزول قرآن را در نظر گرفت
تا در پرتو جامعه“tahoma”‘ xml:lang=”FA”>شناسى و روانfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>شناسى اجتماعى خاص آن جامعه، بتوان به درک صحیحى
از مسئله نایل آمد. البته بررسى دقیق این مسئله از گنجایش این نوشتار خارج است؛
لیکن به اختصار مى“tahoma”‘ xml:lang=”FA”>توان گفت به استثناى اندکى از مؤمنان برجسته، اکثریت جامعه
صدر اسلام نسبت به اهل بیت (علیهمfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>السلام)font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”> ـ به ویژه حضرت على (علیهmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>السلام)12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>
ـ پذیرش نداشتند. پیامبر (صلیfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>اللهfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>علیهfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>وآله)font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”> نیز در مقاطع مختلف، با دشوارىmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>هاى
زیادى، آن حضرت را مطرح مىfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>ساخت و در هر مورد، با نوعى واکنش منفى و مقاومت
رو به رو مى“tahoma”‘ xml:lang=”FA”>شد. دلایل این امر متعدد است؛ از جمله:
line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>ب. تفکرات و سنت12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>هاى
غلط جاهلى، هنوز بر اندیشه مردم حاکم بود و آنان امورى مانند گرایش12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>هاى
قبیله“tahoma”‘ xml:lang=”FA”>اى، مسئله سنّ و … را در امور سیاسى دخیل مىmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>دانستند.
لذا مثلاً به بهانه جوان بودن حضرت على (علیهfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>السلام)font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>، وى را چندان شایسته براى رهبرى جامعه نمى12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>دانستند.
line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> “Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 12.0pt;line-height:115%;font-family:”Calibri”,”sans-serif”;mso-fareast-font-family:
“Times New Roman”;mso-bidi-font-family:”tahoma”;mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;mso-bidi-language:FA’>[4]
font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>ممکن است کسى با خود
بیندیشد که اگر چنین شده بود، ریشه اختلافات از بن کنده مىmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>شد و
امت اسلامى یکپارچه و همfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>آوا شده، راه هدایت را پیشه مىmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>ساختند؛
زیرا قرآن مورد قبول همه است و در آن اختلافى نیست. اما آیا واقعیت چنین بود؟ هرگز!
بررسى اوضاع اجتماعى آن زمان نشان مىfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>دهد که این خطر به طور جدى وجود داشت که بر سر
مسئله امیر مؤمنان (علیهfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>السلام)font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>، اساس اسلام و قرآن به خطر افتد و اگر نام آن
حضرت به صراحت در قرآن مىfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>آمد، این مشکل وجود داشت که طیف عظیمى ـ که در
جامعه، پایگاه تبلیغاتى وسیعى داشتند و در صدر اطرافیان پیامبر (صلیmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>الله12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>علیه12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>وآله)12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>
نیز بودند ـ رسالت آن حضرت و قرآن را یکسره نفى و انکار کنند و خطر جدى براى اساس
اسلام و قرآن بیافرینند!!
11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>همه مورخان برجسته آورده12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>اند
که چون پیامبر (صلیfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>اللهfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>علیهfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>وآله)font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”> لحظات آخر عمر خویش را مىmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>گذراند،
درخواست قلم و لوحى نمود تا سندى براى امت به یادگار نهد که هیچ گاه به انحراف و
گمراهى گرفتار نگردند. این درخواست براى اطرافیان کاملاً روشن و هدف از آن ـ با
توجه به موضع گیرىfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>هاى پیشین پیامبر (صلیmso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>الله12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>علیه12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>وآله)12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>
ـ واضح بود. در این هنگام خلیفه دوم بانگ برآورد: «ان الرجل لیهجر!»12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>شگفتا! مگر خداوند در
قرآن نفرموده است:font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>«وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى * إِنْ هُوَ إِلاّ
وَحْیٌ یُوحى …»12.0pt;line-height:115%;font-family:”Calibri”,”sans-serif”;mso-fareast-font-family:
“Times New Roman”;mso-bidi-font-family:”tahoma”;mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;mso-bidi-language:FA’>[6]font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> “Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> “Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> “Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> 11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>افزون بر آن سومین آیه12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>اى
که در بند یک آورده شد، این پیام بسیار روشن را داده و ولایت امام على (علیه12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>السلام)12.0pt;mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>
را گوشزد ساخته است.
font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> mso-ansi-font-size:11.0pt;line-height:115%;font-family:”Times New Roman”,”serif”‘ xml:lang=”FA”> “tahoma”‘ xml:lang=”FA”>font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>؛ «همانا ما ذکر [ قرآن] را فرو فرستادیم و ما
همواره آن را نگاهبانیم». با توجه به این آیه چه باکى از آن خطرات است؟
font-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>پاسخ این است که حافظ بودن خداوند براى قرآن، از
راه اسباب و علل خاص آن است و یکى از آنها به کارگیرى همین شیوه است که انگیزه
کنارزدن قرآن را به جهت اهداف خاص سیاسى از بین مىfont-family:”tahoma”‘ xml:lang=”FA”>برد.